गेब लेभिन, दुबई, संयुक्त अरब इमिरेट्स (एपी)। बत्तीहरू झिलिमिली छन् । ढोकाहरू कब्जाका भरमा जेन तेन झुन्डिएका छन् । र भित्ताहरूमा प्वालहरू छन् । जसले गर्दा दुबईमा बस्ने हेशम नाम गरेका एक इजिप्टियन आप्रवासी कामदार अपार्टमेन्टको भवनमा पाइपहरू बाहिरिएका छन् । तर पनि इमिरेट्स आफ्नो चम्किलो गगनचुम्बी भवनहरू र पेन्टहाउसहरूका लागि परिचित छ।

उनको दुई शयनकक्ष सहितको भाडाको घर नौ जना अन्य पुरुष साझेदारको बास बस्ने निर्धारित थलो बनेको छ । र उनको घर भनेको एउटा परिमार्जित कोठरी हो जुन ओच्छ्याउने गद्धाको लागि मात्र पर्याप्त छ।

तर अब सरकारले ४४ वर्षीय सेल्सम्यानलाई त्यो साँघुरो ठाउँबाट पनि निकाल्न आदेश दिएको छ। जसको लागि उनले प्रति महिना अमेरिकी डलर २७० भुक्तानी गर्दै आएका थिए। उनी दुबईमा गैरकानूनी सबलेटिंगको आरोपमा अधिकारीहरूले गरेको व्यापक कारबाहीमा फसेका धेरै कम तलब पाउने विदेशी कामदारहरू मध्येका एक हुन्।

यसमा बंक बेडहरूले भरिएका कोठाहरू समावेश छन् जसले कुनै गोपनीयता प्रदान गर्दैन । तर प्रति रात केही डलर जत्तिकै सस्तो बनेको छ उनको जिन्दगी । हेशम जस्ता कोठा साझेदारी गर्ने आप्रवाशी कामदारहरुको लागि विभाजन गरिएका अपार्टमेन्टहरू समावेश छन् । जहाँ प्लाइवुड बोर्डहरू, ड्राईवाल र प्लास्टिकको नुहाउने पर्दाहरूले १० वा २० जनाको लागि फ्ल्याटलाई अस्थायी छात्रावासमा परिणत गरेको छ ।

जुनमा एउटा गगनचुम्बी भवनमा आगलागी भएपछि, दुबईका अधिकारीहरूले विभाजन गरिएका अपार्टमेन्टहरूले ठूलो आगलागीको जोखिम निम्त्याउने चिन्ता गर्दै अभियान सुरु गरे। निकालिएकाहरूमध्ये केही सडकबाट पर पुग्न हतार गरिरहेका छन् । जहाँ भिक्षा माग्नु गैरकानूनी छ। उनीहरुलाई डर छ कि तिनीहरूअर्को ग्रहका मान्छे हुन सक्छन् अर्थात् जहाँ जतिबेला पनि समतिना सक्छन । अनिश्चित छन् कि निरीक्षकहरू कहिले वा कहाँ देखा पर्नेछन्।

“अब हामीलाई थाहा छैन हामी के गर्छौं,” हेशमले भने, उनि घरधनीले निकाला नगरेसम्म त्यहाँ बसिरहेका छन्। दुबईको सबैभन्दा सस्तो र धेरै भीडभाड भएको ठाउँमा बस्ने अरूहरू जस्तै उनले एसोसिएटेड प्रेससँग अवैध आवासमा प्रतिबन्ध लगाउने अधिकारीहरूको नजरमा पर्ने डरले आफ्नो पहिलो नाम मात्र प्रयोग गर्ने सर्तमा कुरा गरे।

“हामीसँग अर्को कुनै विकल्प छैन,” उनले भने।

दुबई नगरपालिका, जसले शहर र राज्यको निरीक्षण गर्दछले अन्तर्वार्ताको लागि एपी अनुरोध अस्वीकार गरे। एक विज्ञप्तिमा, एउटाले भन्यो कि अधिकारीहरूले आगो र सुरक्षा जोखिमहरूलाई नियन्त्रण गर्न इमिरेट्सभरि निरीक्षणहरू सञ्चालन गरेका छन् । यो प्रयासले “सार्वजनिक सुरक्षाको उच्चतम मापदण्ड सुनिश्चित गर्नेछ” र भाडामा बस्नेहरुको लागि “जीवनको गुणस्तर बढाउँनेछ” भनिएको छ । यसले कानूनी आवास किन्न नसक्नेहरू कहाँ बस्नेछन् भनेर सम्बोधन गरेन जुन विलासिताको पर्यायवाची छ । तर श्रमिकहरूलाई गैरकानूनी बनाउँछ र न्यूनतम ज्यालाको ग्यारेन्टी गर्दैन।

दुबईको बूमले भाडा बढायो
महामारी पछि दुबईमा उछाल आएको छ जुन रोकिने कुनै संकेत देखाउँदैन। यसको ३९ लाख जनसंख्या २०४० सम्ममा ५८ लाख पुग्ने अनुमान गरिएको छ किनकि धेरै मानिसहरू विदेशबाट व्यावसायिक केन्द्र दुबई सर्ने क्रम तिब्र छ ।

दुबईको घर जग्गा बजारको धेरैजसो भागले त्यहाँ लामो समयसम्म बस्ने धनी विदेशी पेशेवरहरूलाई सेवा प्रदान गर्दछ। यसले धेरैजसो कामदारहरूका लागि केही किफायती विकल्पहरू छोड्छ । अस्थायी, कम ज्याला सम्झौतामा आप्रवासीहरू, प्रायः महिनामा धेरै सय डलर कमाउँछन्। गत वर्षको तुलनामा दुबईमा लगभगबस्न योग्य घरहरूको मूल्य १० लाख डलरभन्दा बढी थियो । सम्पत्ति फर्म नाइट फ्र्याङ्कले भने। विकासकर्ताहरू थप उच्च स्तरको आवास निर्माण गर्न दौडिरहेका छन्।

त्यो निरन्तर वृद्धिको अर्थ भाडा बढेको छ। अनलाइन भाडा कम्पनी कोलाइफका अनुसार यस वर्षको अन्त्यसम्ममा छोटो अवधिको भाडा १८% ले बढ्ने अपेक्षा गरिएको छ। एपीले कुरा गरेका अधिकांश आप्रवासी कामदारहरूले भने कि उनीहरूले प्रति महिना अमेरिकी डलर ३०० देखि अमेरिकी डलर ५५० मात्र कमाउँछन्।

कम आय भएका क्षेत्रहरूमा, उनीहरूले भने, विभाजित अपार्टमेन्ट ठाउँ सामान्यतया प्रति महिना अमेरिकी डलर २२० देखि अमेरिकी डलर २७० मा भाडामा लिन्छ । जबकि अविभाजित कोठामा एउटा बङ्कको मूल्य आधा बढी हुन्छ। साझा गर्दा कम खर्च लाग्न सक्छ, वा आकार र स्थानको आधारमा बढी। जे भए पनि तिनीहरू औसत एक-शयनकक्ष भाडा भन्दा धेरै सस्तो छन्, जुन रियल इस्टेट फर्म एन्जेल र भोल्कर्सले प्रति महिना लगभग अमेरिकी डलर १,४०० खर्च हुने बताएका छन्।

संयुक्त अरब इमिरेट्स र अन्य खाडी अरब राष्ट्रहरू जस्तै, ट्याक्सी क्याबहरू निर्माण गर्न, सफा गर्न, बच्चाको हेरचाह गर्न र चलाउन अफ्रिका र एसियाका कम तलब पाउने कामदारहरूमा निर्भर गर्दछ। विदेशी देशका बासिन्दाहरू भन्दा लगभग ९ देखि १ भन्दा बढी संख्यामा रहेका एमिरेटी नागरिकहरू मात्र आवासको लागि आर्थिक सहायता सहित सरकारी सुविधाहरूको दायराको लागि योग्य छन्।

निर्माण फर्म र कारखानादेखि होटल र रिसोर्टसम्मका ठूला रोजगारदाताहरूले कानूनद्वारा कामदारहरूलाई घरमा राख्नु पर्ने हुन्छ यदि उनीहरूलाई प्रति महिना अमेरिकी डलर ४०० भन्दा कम तलब दिइन्छ । जसमध्ये धेरैजसो उनीहरूले विदेशमा रहेका परिवारहरूलाई घर पठाउँछन्।

यद्यपि, धेरै आप्रवासीहरू अनौपचारिक रूपमा रोजगारीमा छन्, जसले गर्दा उनीहरूको बस्ने व्यवस्थालाई नियमन गर्न गाह्रो भएको छ। लन्डन स्कूल अफ इकोनोमिक्स एण्ड पोलिटिकल साइन्सका खाडी श्रम बजारका विज्ञ स्टेफेन हर्टोगले भने। यो कारबाहीले उनीहरूको आवास लागत बढाउनेछ, जसले गर्दा “जीवनको अवस्था पहिले नै अनिश्चित भएका मानिसहरूका लागि धेरै तनाव सिर्जना गर्नेछ,” उनले भने।

युगान्डाका २४ वर्षीय सुरक्षा गार्ड हसन एक साथीसँग अपार्टमेन्टको कोठा साझा गर्छन्। अहिलेसम्म सरकारले यो पत्ता लगाएको छैन, तर उनी चिन्तित हुनुको कारण छ, उनले भने।

“तिनीहरूले तपाईंलाई कुनै विकल्प बिना, कतै जाने ठाउँ बिना नै छोड्न भन्न सक्छन्।”

दुबईमा आगलागी अझै पनि खतराको विषय हो
ज्वलनशील साइडिङ सामग्रीबाट निस्कने अग्लो भवनहरूमा आगलागीको श्रृंखलाको बीचमा दुबईले विगतमा भीडभाड भएका अपार्टमेन्टहरूलाई लक्षित गरेको छ। जुनमा दुबई मरीना छिमेकमा रहेको ६७ तले टावरमा आगलागी भएपछि निरीक्षणको यो स्तहिति उत्पन्न भएको हो । जहाँ केही अपार्टमेन्टहरू विभाजन गरिएको थियो।

प्रहरी रिपोर्टका अनुसार ३,८०० भन्दा बढी बासिन्दाहरूलाई भवनबाट खाली गर्न बाध्य पारिएको थियो, जसमा ५३२ वटा अपार्टमेन्टहरू थिए। यसको अर्थ एक, दुई र तीन शयनकक्षको फ्ल्याटको टावरमा यी प्रत्येक एकाइमा औसतमा सात जना बस्थे। दर्जनौं घरहरू बस्न योग्य थिएनन्।

त्यो आगलागीमा कुनै ठूलो चोटपटक लागेन। यद्यपि, २०२३ मा दुबईको ऐतिहासिक देइरा छिमेकमा भएको अर्को आगलागीमा विभाजित भएको मानिने एकाइमा कम्तीमा १६ जनाको मृत्यु भयो र अन्य नौ जना घाइते भए।

घानाकी २८ वर्षीया काम गर्ने इबोनीलाई हालै अधिकारीहरूले यसको बारेमा थाहा पाएपछि विभाजित अपार्टमेन्ट छोड्न बाध्य पारिएको थियो। उनी साँघुरो ठाउँमा एक रूममेटसँग बस्थिन् जो उनको माथि जेरी-निर्मित प्लाइवुड लफ्ट बेडमा सुत्ने गर्थिन्।

“कहिलेकाहीं उभिन पनि कठिन हुने,” उनले भनिन्, “तपाईंको टाउको प्लाइवुडमा ठोक्किनेछ।”

उनी अहिले नयाँ अपार्टमेन्टमा छिन्, एउटा कोठा छ जहाँ १४ जना अट्छन् — र कहिलेकाहीँ २० जनाभन्दा बढी मानिसहरू आउँछन् र जान्छन्, कोठा बाँड्छन्। उनको मासिक आम्दानी लगभग अमेरिकी डलर ४०० भएकोले, उनले भनिन् कि उनीसँग अर्को विकल्प छैन, र उनी फेरि जबरजस्ती बाहिर निस्कने डराउँछिन्।

“मलाई थाहा छैन कि उनीहरू हामीलाई के गर्न चाहन्छन्। सायद उनीहरू दुबईमा रहेका अधिकांश मानिसहरूको काम चाहन्छन तर उपस्थिति चाहँदैनन्,” इबोनीले भनिन्।